De natuur voorbij de taal - 4 juni 2018

  • pakhuis de Zwijger
  • 4 juni 2018, 20:00 – 22:00


Werkcollege – De natuur voorbij de taal
datum: maandag 4 juni
locatie: Pakhuis De Zwijger, Amsterdam
met: Norbert Peeters, Hans Mulder, Jonneke Bekkenkamp

Beeld en taal zijn ons oppermachtige gereedschap. Tegelijk is de denkdwang van onze gebruikshorizon zo sterk dat we in staat zijn om het onmogelijke waar te nemen en het ware niet te zien.

Hoe beeld en taal onze waarneming kunnen leiden wordt prachtig blootgelegd in ons beeld van de natuur. Door de planten en dierenwereld op een andere manier te beschrijven en te tonen ga je andere dingen zien.

Botanisch filosoof Norbert Peeters laat ons met andere ogen kijken naar bloemen. Carolus Linnaeus en Charles Darwin hebben ons via taal anders laten kijken naar de bloemenwereld.
Voorheen werden planten gezien als seksloos en bloemen als toonbeeld van kuis- en schoonheid. Peeters gaat in op het ingenieuze gedrag van planten, hun erotiek en hun beeld en taal.

Theoloog en literatuurwetenschapper Jonneke Bekkenkamp wijst op de ambiguïteit van ‘bloementaal’. Zeg het met bloemen, maar wat zeggen bloemen?  Bloemen zeggen iets over het leven wat woorden niet kunnen zeggen, maar waar schrijvers en dichters dan toch woorden voor zoeken. Precies dat maakt ‘bloementaal’ een bron van religieuze taal, van levenslyriek tot rouwklacht, van magie tot mystiek. Wat schrijvers zeggen met bloemen kan in ons denken ruimte maken voor wat we niet weten. Wat bloemen, of beelden van bloemen,  bij ons oproepen kan evengoed geestverruimend als stereotype bevestigend zijn. Rode rozen, echte liefde?

Natuurhistoricus Hans Mulder vertelt over hoe de verkiezing van een paus leidde tot de vondst van een draak en hoe moeilijk het was om ‘kleine dierkens’ te beschrijven en af te beelden. Hoe kan men het niet-bestaande en het onzichtbare beschrijven en zichtbaar maken?

Norbert Peeters studeerde archeologie en filosofie aan de Universiteit Leiden. Samen met filosoof Th.C.W. Oudemans schreef hij eerder Plantaardig: vegetatieve filosofie (2014), dat in 2015 genomineerd werd voor de Jan Wolkersprijs voor het beste Nederlandse natuurboek. Als botanisch filosoof schrijft Peeters op het raakvlak van filosofie en botanie. Website: botanischefilosofie.nl

Jonneke Bekkenkamp is docent religie & literatuur en hoofd van het Venture Lab Humanities aan de Universiteit van Amsterdam. Recent richt zij zich in haar onderzoek op bloemen in de literatuur als vorm van sublieme fictie.  Zij schreef daarover Bloemlezen: wat schrijvers zeggen met bloemen (2018)

Hans Mulder (1961) is de conservator van de Artis Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam. Hij doceert en publiceert over de geschiedenis van de natuurlijke historie en boekgeschiedenis. Mede-organisator van een congres over Maria Sibylla Merian en een eindredacteur van de facsimile van Merian’s Metamorphosis insectorum Surinamensium 1705 (Lannoo, 2016).

Gratis Entree. @instituutvoorbeeldtaal.nl o.v.v. aanmelden Taal Voorbij #36, 4 juni. Aanmelden kan op de site van Pakhuis de Zwijger, of stuur een mailtje naar info@instituutvoorbeeldtaal.nl.