Martijn Kleppe – Over fouten in beeldselectie
Martijn Kleppe doet onderzoek naar de foutjes en fouten die soms gemaakt worden bij beeldselectie. In zijn verhaal in Pakhuis de Zwijger op 22 april gebruikte hij een aantal voorbeelden uit zijn rubriek Top die Foto! op Photoq.nl. Lees hieronder het volledige artikel.
………………………………………………………………………………………………………………………………….
Marokkaanse probleemjongeren
Al een tijdje werkte ik aan een speciale editie daarvan over een foto van Marokkaanse jongens die ik overal zie opduiken. Maar als je eenmaal weet waar die foto is gemaakt, val je van je stoel of frons je op z’n minst je wenkbrauwen.
Sommige problemen zijn lastig te illustreren met foto’s. Allochtonenproblematiek is daar één van. Zo heb ik al eens eerder geschreven over de stereotype foto’s die daarvoor gebruikt worden (1, 2, 3). Maar al een tijd ben ik gefascineerd door één foto die voor allerlei nieuwsberichten wordt gebruikt.
Met name Elsevier plaatst de foto vaak: over de bestrijding van overlast door Marokkaanse jongeren in de Helmondse binnenstad, bij een stukje over de aanpak van jeugdcriminaliteit door de gemeente Amsterdam, bij een opmerking van Hero Brinkman over moslims, over psychische hulp voor Marokkaanse probleemgezinnen, bij een bericht over criminele jongeren in de Amsterdamse Diamantbuurt en bij een blogpost van Afshin Elian over crimineel gedrag onder Marokkaanse jongeren.
Maar ook de verdwenen gratis krant De Pers was gecharmeerd van de foto. Daar stond het beeld bij een bericht over twaalfduizend kinderen die met hun DNA-profiel in een criminelendatabank staan, bij een bericht dat een imam vindt dat bekering tot de islam een oplossing kan zijn voor allerlei problemen van Marokkaanse ‘straatterroristen’ en bij een bericht over zwerfjongeren.
Maar dan zijn we er nog niet. Want ook het adviesbureau BMC heeft de foto geplaatst bij een bericht over Amsterdamse probleemjongeren.
Maar zelfs dan zijn we er nog niet. Want welke foto staat er op het boek ‘Het Marokkanendrama’? Precies. De foto is weliswaar gemaakt vanuit een andere hoek maar toont dezelfde situatie en hetzelfde moment.
Waar kijken we nu toch naar?
Zien we zwerfjongeren? Criminele Marokkaanse jongeren? Marokkaanse probleemgezinnen die psychische hulp nodig hebben? Kinderen die met hun DNA in een databank staan? Of toch gewoon Marokkaanse straatterroristen?
Het zal geen verrassing zijn.
Niets van dit alles.
Wie de foto’s goed bekijkt, ziet dat sommige details al wat meer duidelijkheid geven: het prikkeldraad op de voorgrond; en op de achtergrond staat een deel van een barak.
Wanneer ik prikkeldraad en barakken zie, denk ik als snel aan concentratie- of vluchtelingenkampen. Op die manier vind ik dan ook de oorspronkelijke foto bij het ANP. Als ik vervolgens het bijschrift lees, val ik van mijn stoel:
Een aantal van de groep van 350 Marokkaanse Nederlanders verhullen maandag hun gezicht als ze luisteren naar het verhaal van een kampoverlevende bij hun bezoek aan Kamp Westerbork. Er is weinig bekend over de militaire rol die Marokkanen hebben gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog en over hun bijdrage aan de bevrijding van Nederland.
U leest het goed.
We zien hier een foto uit 2005 met daarop een deel van de 350 Marokkaanse jongens die Kamp Westerbork bezoeken. Echter: behalve hun achtergrond heeft verder niets op de foto te maken met de nieuwsberichten waarvoor de foto wordt gebruikt. Dit zijn gewoon jongens die luisteren naar een kampoverlevende. Weliswaar is er wat rumoer geweest bij het bezoek (1 & 2) maar zelfs daarover gaat deze foto niet. (meer foto’s van het bezoek zie je hier, hier, hier, hier, hier, hier, hier, hier, hier en ook bij het fotobureau Hollandse Hoogte)
Waarom zou deze foto gebruikt worden voor zoveel verschillende verhalen waarin allochtonenproblematiek een hoofdrol lijkt te spelen?
Het blijft natuurlijk speculeren maar het lijkt er sterk op dat de betrokken redacteuren een beeld in hun hoofd hebben als ze een nieuwsbericht schrijven. Vervolgens gaan ze op zoek naar een foto die voldoet aan dat beeld. Het is een logische werkwijze die ik ook regelmatig toepas wanneer ik beeldmateriaal zoek voor bijvoorbeeld een lezing. Dan zoek ik ook die ene foto die mijn beeld van een gebeurtenis het beste verbeeldt. Grote kans dat ik dan ook wel eens een foto laat zien van iets dat niet hetgeen is waar ik het voor gebruik. Een vergissing is immers menselijk.
Maar van journalisten mag je verwachten dat ze zich zo veel mogelijk afvragen waar ze naar kijken of op zijn minst een bijschrift bij een foto plaatsen dat uitlegt wat er op de foto staat. Wanneer dat gedaan was, had niemand ooit deze foto geplaatst en was dergelijk pijnlijk beeldmisbruik eenvoudig voorkomen.
Martijn Kleppe signaleert in Top die Foto! Draconische contexten: hoe haast, onkunde en creativiteit leiden tot merkwaardige foto’s bij nieuwsberichten. Eind februari 2013 verscheen zijn boek Canonieke Icoonfoto’s. De rol van (pers)foto’s in de Nederlandse geschiedschrijving.
– See more at: http://www.martijnkleppe.nl/blog/marokkaanse-probleemjongeren-dwld/#sthash.GJRRbNO3.dpuf
Door: Martijn Kleppe