Emoji? 😂 🚶 👍 🕸 ❗

Emoji’s, die kleine plaatjes, laten dagelijks zien waar ze groot in zijn Ze zijn niet meer weg te denken uit onze digitale communicatie. Sommigen denken: ze rukken op. Andere denken al: ze nemen het over. Van de taal wel te verstaan.

Vooral in de communicatie met social media via smartphones, met Twitter en WhatsApp. Twee experts, een kunstenares en een promoverende wetenschapper hebben ons bijgepraat over de laatste stand van zaken tijdens de Workbench Emoji take over op 3 maart in Pakhuis de Zwijger. Beperkt houdbaar want de ontwikkelingen zijn én zeer dynamisch, én zeer snel, én zeer onvoorspelbaar.

Sommige wat oudere bezoekers vonden de geschetste impact op de taal te groot om te kunnen geloven.

Dat emoji’s inmiddels een positie hebben blijkt ook uit de officiële erkenning die de emoji 😂 ‘tears of joy’ 😂 ten deel viel. De Oxford Dictionaries riep deze emoji, een emoji dus, uit tot woord van het jaar. De gevestigde taalorde heeft de emoji dus in het vizier en worstelt ermee. Alleen al omdat een emoji moeilijk binnen de definitie van het begrip woord te plaatsen is. Dat er een stevige liaison is gegroeid tussen beeld en taal in de communicatie van alledag, dát is geen punt van discussie.

Emoji’s worden gebruikt maar de klassieke hamvraag moet nog beantwoord worden: wat zijn emoji’s en wat zijn emoji’s niet? Om met het laatste te beginnen: een emoji is géén emoticon. Een emoticon is een grafische voorstelling die is gemaakt met een combinatie van lettertekens. De meest bekende emoticons zijn : – ) en : – ( die bij benadering een lachend respectievelijke droevig gezichtje opleveren. Emoji’s daarentegen zijn echte plaatjes. De allerbekendste zijn de smiley’s . Maar er zijn er meer, inmiddels zo’n 1500. Zie voor de lijst van emoji’s www.emojipedia.org. Of kijk gewoon op je smartphone.

Gebruik

Lilian Stolk, kunstenares studeerde aan Erasmus Universiteit Rotterdam en verdiepte zich in emoji’s. “Emoji’s zijn ontwikkeld in Japan, en worden daar ook ’t meest gebruikt. Ze zijn bijvoorbeeld veel te vinden op de in Azië populaire site Line waar de figuurtjes, in de vorm van zogeheten stickers, bijna een leven op zichzelf leiden.”

Emoji’s hebben vanuit de digitale marge de weg gevonden naar de reële bovenwereld. Februari vorig jaar gaf de Australische minister van buitenlandse zaken een interview waarin ze alle vragen, ook serieus diplomatieke, beantwoordde met één of meer emoji’s. Poetin kwam er niet best vanaf. Juni vorig jaar bracht autofabrikant Chevrolet een persbericht uit over haar nieuwe model Cruze, uitsluitend geschreven in emoji’s. De erkenning door Oxford Dictionaries kwam niet uit de lucht vallen.

De emoji’s lijken een nieuwe universele wereldtaal te gaan vormen. Maar net als met woordtaal heeft ook de emoji te maken met meerduidigheid. Wat betekent bijvoorbeeld een gezichtje met een traan? Lachen van de pret of huilen van verdriet? Serieus bedoeld of een grapje? En als je het echt niet weet? Dan zoek je het op in bijvoorbeeld Emojipedia.

Maar de combinatie van taal en emoji kun je niet opzoeken. Wel gebruiken in de praktijk. Laat staan de combinatie van woord(en), emoji(‘s) en een afbeelding (in de praktijk bijna altijd een foto).

 

Non-verbaal

Lieke Verheijen communicatiewetenschapster Radbouduniversiteit Nijmegen doet onderzoek naar de taal van jongeren op digitale media, de ‘digi-taal’. Emoji’s spelen hierin een belangrijke rol. Haar presentatie was een uiteenzetting over digital natives en millenials versus digital immigrants. De eerste twee termen geven de huidige jeugd aan, die opgegroeid en vertrouwd is met digitale apparaten en hun mogelijkheden. Digital immigrants daarentegen – Verheijen legde de grens al bij 30 jaar – hebben deze wereld als volwassen leren kennen. En geleerd.

De emoji heeft tot wonderlijke vertalingen geïnspireerd: Werken van Shakespeare zijn nu ook beschikbaar met emoji’s (zie OMG Shakespeare), Alice in Wonderland is integraal vertaald naar emoji, evenals Moby Dick. De titel is ietwat aangepast Emoji Dick.

Verheijen kijkt in haar onderzoek allereerst naar tekstuele elementen van digi-taal. Ze constateert dat vaak woorden weggelaten worden, en dat veel Engelse leenwoorden, hyperlinks en grafische elementen worden gebruikt. En ook letter herhaling (mooooooi i.p.v. mooi), en veelvuldiger inzet van hoofdletters en leestekens !!!!! Emoji’s zijn uiteraard erg populair.

Verheijen: “Geschreven taal heeft niet de elementen die face-to-face gesprekken hebben. Zoals gezicht-expressie, lichaamstaal, intonatie, volume e.d. Met emoji’s kan dat gemis deels ondervangen worden. De emoji geeft meer reliëf aan de emotionele intentie van de boodschap.”

Overigens berust de gelijkenis tussen de woorden ‘emoji’ en ‘emotie’ op toeval. Het Japanse ‘emoji’ is een samentrekking van de woorden ‘e’ (beeld) en ‘moji’ (karakter).
Emoji’s kunnen woorden, groepen woorden en hele uitdrukkingen vervangen. Maar meestal worden ze gebruikt in combinatie met tekst: woord en tekst vullen elkaar dan aan, versterken elkaar, of verzachten een aspect.

Aan de slag

Na de praktische en wetenschappelijke uiteenzettingen uiteraard zelf aan de slag. De opdracht was een boodschap uit te drukken in alleen woorden, in de combinaties van emoji’s en woorden, en in alleen emoji’s. En was dertig de cesuur? Hadden veel oudere deelnemers een moeilijk moment? 😐

👋

door: Jos Overbeeke

Meer emoji op deze site:
Beeldverslag door Daan Landwehr
Voorbeelden van de opdracht: spreken met emoji
Welke emoji wil jij toevoegen? 
Emoticons offline door Paul Faassen
Event: Emoji take over