Dialoog met woord én beeld
Interactief gebruik maken van woord én beeld brengt je verder en geeft je meer. Dat is de conclusie van het werkcollege Dialoog op Ooghoogte, van 15 september 2015 in Pakhuis de Zwijger.
Weg van de hiërarchie
Marjoleine van der Meij studeerde industrieel ontwerpen en wetenschapscommunicatie en houdt zich bezig met experimentele publieke debatvormen rond wetenschap. Zij liet zien hoe wetenschapscommunicatie is veranderd. Oorspronkelijk gaven wetenschappers hun onaantastbare kennis door aan het publiek door middel van het medium waar zij goed in zijn: Taal. Zij communiceerden met als hoofdkenmerk eenrichtingsverkeer: De wetenschap zendt en de burger ontvangt. Voorbeelden hiervan vind je in wetenschapsmusea. Die werkten lang met veel tekst en met wat beeldmateriaal als verluchtiging.
Langzamerhand verandert de insteek: Meer interactie. Wetenschappers en publiek gaan met elkaar in gesprek. De communicatie wordt meerrichting verkeer. Dat brengt ook andere methodes van communiceren in beeld. Zo wordt er geëxperimenteerd met nieuwe beeld- en taalvormen.
Hieronder een tijdslijn van een mogelijke interactieve aanpak met kinderen die van der Meij (mee)ontwikkelde voor Opinion Lab over synthetische biologie.
Sprekende plaatjes
Die stap heeft Dirk Stemerding, de tweede “spreker” (beter “beeldenaar”), radicaal genomen. Stemerding is onderzoeker bij het Rathenau Instituut, dat zich bezig houdt met het stimuleren van dialoog en debat over wetenschap en technologie. Hij toverde een technisch stevig inhoudelijk verhaal over een biotechnologisch onderwerp om tot een “presentatie” in beelden.
Met het doel een maximale interactie te bewerkstelligen met het publiek. Geen vooringenomen posities van de deelnemers, geen impliciete en expliciete beperkingen. Wel los gestructureerde fluctuaties.
En dat resulteerde in een onverwacht veelzijdige en veelkleurige dialoog. Dirk Stemerding liet zien dat je met inzet van beeld en taal ook met een lekenpubliek over complexe onderwerpen op een boeiende wijze kunt praten.
Praktijktoets
Geïnspireerd door deze aparte dialoog scenario’s gingen de bezoekers, of beter de deelnemers, aan de slag om rond het thema van biotechnologie, met inzet van de combinatie van woord en beeld, te communiceren. Wederom bleek dat met het gebruik maken van beeldtaal ook over hele moeilijke onderwerpen gedacht, gesproken en “uitgebeeld” kan worden.
Concreet
De leergang Impact is een voorbeeld van een heel concrete aanpak van de TU Delft. Het gaat hier speciaal om het visueel weergeven van technische projecten door studenten. De leergang is samengesteld door Zoë Robaey, promovenda aan de TU en docent techniek en klimaat ethiek en Annick Spoelstra, theatervormgeefster. De presentaties van de studenten worden beoordeeld op communicatieve aantrekkelijkheid en op adequate kennisoverdracht.
Alle sprekers hebben inzichtelijk gemaakt hoeveel je met beeldtaal kunt doen, hoe je met een interactieve inzet van de combinatie van woord en beeld rijker en toegankelijker kunt communiceren.
door: Jos Overbeeke